خانه روایی مقدمه ای برای خدا روایی

گاهی کشور ی از لحاظ اداره ی خود ناتوان است. اگر میزان برخی هزینه های مستحبی را کاهش دهد، احتمالا” کار درست و مناسبی می باشد. کشتن و قربانی کردن حیوانات حلال گوشت وحشی در زمانی که اکثریت جامعه فقیر بوده، و یا نیازمند آن گوشت باشند، احتمالا” خوردن چنین گوشتهایی برای گروهی خاص اشکال داشته باشد.
صاحب‌نظران هم در این باره چنین آورده اند؛
《اگر کار واجبی بر عهده انسان باشد، نمی تواند به سبب انجام یک کار مستحب، از انجام واجب باز بماند؛ مثلا پرداخت حق نفقه همسر و فرزندان واجب است . انسان نمی تواند از نفقه ایشان که بر وی واجب است، کسر نموده و برای ساخت یا تعمیر مسجد خرج نماید. رسول خدا می فرماید:
« کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یُضَیِّعَ مَنْ یَعُول‏ ‏[۱] ‌؛در گنه کاری شخص همین بس که وی حقوق افراد تحت تکفل خود را ضایع سازد» یا امام رضا (ع) می فرماید:« لَا تَبْذُلْ لِإِخْوَانِکَ مِنْ نَفْسِکَ مَا ضَرَرُهُ عَلَیْکَ أَکْثَرُ مِنْ نَفْعِهِ لَهُم‏ [۲] ؛ چیزى که ضرر نداشتنش براى تو، بیش از نفع آن برای دیگران است ، به رفقایت بذل مکن.»
اما اگر صورت دوم منظور باشد، فرد مکلف، بین انجام دو مستحب قرار می گیرد . بهتر است که مستحب مهم تر را انجام دهد؛ مثلا از یک سو وسعت امکانات و تامین رفاه بیش تر برای افراد تحت تکفل مستحب است . از سوی دیگر ساختن مسجد و تعمیر مسجد هم مستحب است . رسول خدا می فرماید:

« مَنْ أَسْرَجَ فِی مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرَاجاً لَمْ تَزَلِ الْمَلَائِکَهُ وَ حَمَلَهُ الْعَرْشِ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ مَا دَامَ فِی ذَلِکَ الْمَسْجِدِ ضَوْءٌ مِنَ السِّرَاج‏؛
کسى که در مسجدی از مساجد خدا چراغى بیفروزد، تا وقتى که نور آن چراغ به خاموشى نگراید، فرشتگان و حاملان عرش الهى براى او (از درگاه خداوندى) طلب آمرزش و مغفرت کنند.»[۳]

در این موارد اگر فردی خواست یکی از این دو مستحب را انجام دهد، بهتر است که مستحب مهم تر را انجام دهد.》
( اقتباس از رایانه)
در هرصورت شاید بی ربط نباشد، که برخی می گویند؛ “اول وجود و سپس سجود”، یعنی باید رمق و توانی داشت که در راه جانان فعالیت موءثری انجام داد.
مازلو هم معتقد است که اول باید نیازهای اولیه و فیزیولوژیکی افراد مرتفع گردد، تا آنها بتوانند به رعایت فرهنگ و دیگر دوستی مبادرت ورزند.
زمانیکه افراد مشق فقر و نکبت را کرده باشند، میزان ایثار و کمک دیگران و پرداختن و مساعدت به همنوعان در آنها کاهش می یابد.

زمانیکه ما روح و عقل سالمی داشته باشیم کارهای مثبت از ما سر می زند .مانند برخی که جنون آسا رانندگی، و یا آدم کشی، پرخاشگری، و یا جنگل و سرمایه های عمومی را آتش می زنند، همه ی این رفتارهای ناپسند ممکن است ریشه در فقر، عقده های حقارت، و نیازهای ارضاء نشده و سرکوب خواسته ها و دیده نشدن در جامعه و یا اغراض سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی پشت حرکت افراد کجرو و نابهنجار باشد.
در واقع ارجحیت خانه روایی و ضرب المثل “چراغی که به خانه رواست بر مسجد حرام است”، به این معنی است که در کمک کردن، باید اولویت با نزدیکان و اعضای خانواده باشد، نه با دیگران. به عبارت دیگر، نیازهای افراد نزدیک به ما، مقدم بر نیازهای دیگران است. این ضرب‌المثل اشاره به این دارد که در تقسیم امکانات و کمک‌ها، نباید از خانواده خود غافل شویم و ابتدا باید به فکر رفع نیازهای آن‌ها باشیم.
این ضرب‌المثل ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و به این نکته اشاره می‌کند که خانواده، مهم‌ترین نهاد اجتماعی است و افراد باید در قبال اعضای خانواده خود احساس مسئولیت کنند. در واقع، این ضرب‌المثل نوعی اولویت‌بندی در کمک‌رسانی را نشان می‌دهد.( اقتباس از رایانه)
پی نوشت ها:

[۱]-من لا یحضره الفقیه، ج‏۳، ص ۱۶۸٫
[۲]- همان مأخذ[۱]
[۳]- ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۹٫