گلچینی از آموزه های تعلیم و تربیت

با آنکه هم سن و سالهای نگارنده، که در کسوت معلمی سالها بر مبنای ترکیبی از آموزه های معلمین سابق خویش و گاه بر مبنای کتب رایج و در دسترس، و یا کتب درسی تعلیم و تربیتی که در تربیت معلم، اساتیدِِ وقت آموزش داده اند.
ما هم به غلط یا درست ، حاصل آن دستاوردها را به دانش آموزان خویش القاء کردیم.
الفبای حاضر خلاصه ای از تعلیم و تربیت مربیان بزرگ از دوران خیلی قدیمی و سنتی با ویرایش مدرن می باشد، امید است برای مشتاقان دانش و ادب مفید فایده واقع گردد.
در تعلیم و تربیت، مربی و معلم نقش الگو دارد ، بنابراین ایشان مظهر کمال و اخلاق و دانایی در ماده درسی خویش باشد.
معلم باید ذهن دانش آموز را پویا کند.. همه ی اصل و معمای درسی و حتا مساله ریاضی و یا هر ماده درسی، را نباید به دانش آموز یاد دهد، شایسته است، فقط گوشه ای از حقیقت مطلب را روشن کند، تا بقیه مطلب را خود دانش آموز یا دانش آموزان کشف و درک نمایند.
ساختار ‌آموزش مبتنی برموسیقی و ورزش مناسب باشد.
دانش آموز در هر رشته ای که علاقه دارد، باید اورا یاری کرد، نه آنکه وی را به آموزشی وادار ساخت که به آن علاقه ندارد.
کنفوسیوس می گوید؛
“برکسی که بجِد خواهان آموختن چیزی نباشد، چیزی نمی آموزم. کسی که براستی برای مقصود خود، تلاش نمی کند، بگذار تابرای همان حال بماند.”( یاسپرس؛ ۱۳۶۳ :۱۸)
درتعلیم و تربیت ضرب المثل ؛ ” ادب از کی یاد گرفتی، از بی ادبان”
کنفوسیوس عبارتی بدین شیوه دارد؛
” دانش من مادر زاد نیست…، به کردار و رفتار یاران خویش در می نگرم، خوبیهای یکی را به ذهن می سپارم، تا از آنها تقلید کنم، و و بدیهای دیگری را تا خود را اصلاح کنم.”( همان: ۱۹)
یکی دیگر از پایه های کسب دانش و رسیدن به شناخت بهتر متن و ترجمه ی آیه ی ۱۸ سوره زمر است.
فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُۥٓۚ أُوْلَـٰٓئِکَ ٱلَّذِینَ هَدَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَأُوْلَـٰٓئِکَ هُمۡ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ» (زمر، ۱۸)
ترجمه آیه:”پس مژده ده به بندگانم کسانی را که به سخن (حق) گوش می‌دهند و از بهترین آن پیروی می‌کنند. آنان کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و آنان همان صاحبان عقل و خردند”.
کنفوسیوس فیلسوف چینی متولد۵۵۱ قبل از میلاد و متوفی به سال ۴۷۹قبل از میلاد می گوید؛
” من از علم لدنی بی بهره ام. باید بسیار شنید و آنچه خوب است بیرون کشید، و به آن دل بست. باید بسیار دید و [مشاهده ها]، و دیده ها را از آنِ خود ساخت، این، دست کم دومین پله ی معرفت است.”(همان ؛ ۱۹)
در تعلیم و تربیت بکار بستن دانسته ها اهمیت زیادی دارد، که کار بسیار دشواری است.
در آموزش به دیگران نرم خویی و محبت و احترام متقابل شروطی اساسی هستند.
در دنیای فرا مدرن با توانایی هایی که در فضای مجازی ایجاد کرده است، رسالت معلمان را سنگین و بیشتر کرده است. آنها باید معلوماتشان به روز باشد.
تا در نزد شاگردان دان ارزش و اعتبار کافی کسب نمایند.
تعالیم معلمان باید دانایی و تفکر را در دانش آموزان نهادینه نمایند.اندیشیدن درست و سازنده هر کشوری را به پیشرفت و توسعه نزدیک می کند.
معلم امروز گاه دغدغه ی زیستن و معیشت دارد. برای آنکه وی به بالندگی حرفه ای خود تمرکز داشته باشد .نباید با شغل دوم و سوم روح علمی و آزادگی خود را بکُشد.
در واقع احتیاج و امتحان بر روحیه و عملکرد اشخاص تأثیر گذار است.
آنچه شیران را کند روبه مزاج
احتیاج است احتیاج است احتیاج
و سالها پیش به شاگردانم می گفتم؛
آنچه می نماید جوهر انسان عیان
امتحان است امتحان است امتحان
منابع:
۱- قرآن مجید
۲- یاسپرس، کارل- کنفوسیوس، ترجمه؛ احمد سمیعی، سال ۱۳۶۳، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی